Crónicas de Cabo Verde. Chapter 5

Un porco no medio de ningures está a esnafrar o seu fuciño nun regato que aínda mantén auga das últimas choivas. Mira ó frente. Unha mosca pósase no lombo dunha cabra que está a ficar cos ollos nel mentres mastica algo. O pequeno canle feito pola erosión semella algo pequeno para as dúas cabriñas que péganse as patas da nai. Flores de cor violeta claro, cun pequeno centro redondo amarelo rodean as paredes do canle que fai coma unha ferida no terreo. Serpentea ata que chega unha ponte, ten pouco máis que medio metro de alto. Pasa un coche. Nel van catro personas. Diante dous homes, atrás unha muller e máis un home. O home que vai atrás ten barba de case un mes. Ten a mirada posta nun paxaro que voa aproveitando o ar. Está a flotar.

Saín da illa de Maio lembrando a fachada da igrexa que presidía a praza onde eu estaba hospedado, os pequenos uniformados de marrón que ían a escola en masa, coma un exército invadindo a terra, a praia, os branquiños vestían con manteis brancos dos pes á testa -todo moi chic e moi cool, pero semellaban estar a facer o parvo-, a Julieta, a técnico da Cámara que estivo a aguantarme os meus chistes malos mentres facía entrevistas, e aquela familia na que o home, que era pedreiro, mostroume con orgullo o acabado do baño que lle dera coas suas mans. Posso quitarlle uma foto a sua familia?

En  Sao Miguel, na illa de Santiago, hai moitos teitos que se caen. Dinme que eso é porque fixéronse coa arena da praia. Ten sal, sabes? Co paso do tempo e das choivas torrenciais vanse abrindo ata desfacerse. As mulleres mostran as casas dicindo que están moi contentas de teren auga nas casas. Mellora a sua calidade de vida. Mellora a auto estima. Pero os homes que mostran a casa mostran outra visión. Tes agua? Nao. Miro para o técnico que me acompaña. Explícame cos ollos. Ten auga preto daquí. Esta xente non está acostumada a pagar pola auga. E quén vai a buscala? As mulleres. Os homes desta vila din que a sua memoria está ligada a figura da muller co cántaro na testa.

Nota mental. Lembrar mandarlle agradecementos ao que inventou as pastillas antidiarreicas.

Marcho á illa de Fogo deixando Praia as costas coma se fose un vello amigo. Verémonos o último día, meu. Esperaba nunha sala despois de cruzar o umbral da segurança que estaba apagado, e un grupo duns trinta brancos ficaba a mirada no avión cos ollos abertos coma pratos. Algúns tiñan os calcetíns brancos coas sandalias de ir a praia. Malditos bastardos, a vosa xenética impídevos disfrutar do momento, pensaba. Eu aquí tendo as miñas batallas internas infames sobre as forzas do cosmos, das relacións humanas e dos materiais que as compoñen, e vos vides aquí con calcetíns brancos e sandalias. Voume cagar en...

[Click]

Déjalos. Pobres, no saben lo que hacen. Les basta agarrar una bolsita de gominolas y hacerse fotos para enviar a sus familiares y así pasarlo bien. Ya ves, qué gracia tiene una fresita en la boca de alguno y sacarse una foto. La foto siempre la foto.

[Click]

A foto coma rexistro. A foto coma posesión. Tiña razón a Sontag. É a posesión do feito acontecido. Eu estiven alí. Eu estiven alí e fixen isto, e isto e meu, porque está na foto. Cantas doenzas de chola tiven o desexar captar as sensacións da xente, cantas veces teño castigado a miña conciencia por baixar a cámara cando non podía. Aquí, sen embargo, non teño apenas dúbida ao sacar fotografías. Pregunto moito, e a maioría da xente non ten problema. Saco a nenos, a maiores dentro das suas casas. Pode ser que a posesión só existe nun marco onde tal concepto é tido en conta. Moitos nin sequera coñecían a posibilidade de vela nada máis facela. Unha nena limitábase a pedirme fotos para logo velas, pero non as quería. Non quería a sua posesión. Supoño, pensaría a mociña, qué merda é esa de ter fotos. Para qué quero eu unha foto.

Nas casas rehabilitadas de Sao Filipe, en Fogo, non colgan fotos nas paredes. As veces hai un debuxo, un cadro dun xesucristo, da última cea. A única casa que ten fotos é a da Señora María Euxenia. Son os seus fillos, e semellan fotos feitas nunha fotocopiadora. Un deles está fora a traballarm e os seus ollos ábrense, mais non fala moito. É unha muller encantadora que lembra as avoíñas que poñen de comer ata reventar e despois preguntan se queres un ovo enriba. E as veciñas entran na casa e preguntan polo branquiño, e sorrínme, e preguntan polo calor, e eu doume coa man coma se estivese botándome ar e bufo mentres bótanse a escachar. Os meniños xogan a que son monstruos que comen nenos pequenos, e as nenas que levan os máis pequenos no colo os espantan e gritan fora, fora, malandro. E os cans buscan qué comer entre as pedras negras do chan, e os todoterreos botan, e as galiñas brincan dun lado a outro, e duas cabritiñas chocan as testas entre elas coma se estiveran a xogar ó máis forte, érguense sobre as patas dianteiras mentres torcen o pescozo e o van enderezando xusto o caer e golpear. Pero ninguén estase a dar conta diso. Supoño.

Noutra casa un home, carpinteiro de profesión, recibe o branquiño apoiándose nun pao de ferro branco. Teño un problema na columna. A sua filla fica os ollos escuros na figura rara do estranxeiro. Ten as mans postas no marco da porta, e a luz do sol entra nun oco do teito e atravesa a sua faciana xusto nos ollos. Non te movas! Queda  aí. Quítolle a foto. Máis moveouse, e a luz queda na fronte, e parece iluminada. Semellaba mellor na miña memoria. Mias ela estase a rir. O home mostra a casa con orgullo. Él non ten cartos para pagar unha casa desas características. Ves eses ferros? Cada uno custa o que gaño eu nunha semana. E fan falla catro para cada pilar. Na cociña, o pequeno lava os pratos, ainda que as veces pon a orella. Sabes o que é ter casa para alguén sen recursos? Unha subida de moral enorme. O home, de camisa azul claro e pantalóns curtos vermellos, senta nunha caixa coa sua filla porque non pode máis. Voute mostrar a miña horta. Unha parede de ladrillos de formigón separa a parte da casa inacabada, e crúzase por unha pequena porta pola que atravesa un sol de xustiza. Unhas follas da árbore bananeira saúdan ao visitante. Ó fondo un pequeno taller no que recende a madeira recén cortada. O home sinala fora un pequeno furado, ao carón do tronco do bananeiro. Ves iso? Plantei tomates. Para o ano que ven espero que veñas voltar, e eu convídote a comelo. E un non pode rechazar unha oferta así.