Crónicas de Cabo Verde. Chapter 4
É como escoitar Hoppipola, de Sigur Ros. Póñense os pelos de punta. Malia que non comezábamos o día ben. Pero cando estás camiño do paraíso, supoño que hai que pagar peaxe.
Mulleres con fardos na testa. Panos, pequenas tendas, grandes tendas, meninos uniformados camiño da escola, policías, semáforos que non funcionaron nunca, vivendas de bloques de formigón, fiestras das que colgan carteis de Unitel, de Cv Móvel, de Cocacola, pintadas feitas a man, cadeiras cheas de xente, un can atrapado entre as rodas dun turismo. O meu compañeiro que fica nel e din ai. Merda. Pena por él.
Na estrada que vai a Santo Domingos e logo tes que virar á esquerda, vese os finos cabelos verdes das prantiñas que cobren gran parte da illa. Cabo Verde está sempre seco, maís sempre está verde, díxome o conductor. O home, corpulento só por diante, deses homes que están pegados a un bandullo, explicábame as vantaxes de estaren rodeados de verde. Sabes? Ata presentamos un monte que ten forma de coraçao na rocha para ser uma das sete maravillas do mundo. Antes de chegar a Santa Cruz, vas vela. E o pasar un alto entre dentes de pedra, no carón da estrada, parou o todoterreo e díxome, fica alí, qué ves?
Nese intre bateume na cara unha masa de ar e despeixoume. Esquecín os momentos tensos doutros días, incluso doutros anos, doutros tempos e doutras vidas. Un val cheo de pequenas árbores repartíanse diante dos meus ollos. Palmeiras de bananas e de papaias ata onde alcanzaba a vista. Baixamos á vila cruzando un pequeno regato onde uns nenos estaban a mergullarse nel nas bolas, e as nais, sentadas, batían as mans e cantaban cancións. E rían.
Fomos xantar, e mesmo o peixe semellaba outra cousa. O Bush é un fillo de puta, soltei. Perdoade pola palabra. Nao, nao problema. Imos falar con franqueza. O home que tiña diante, un dos técnicos encargados dos proxectos de rego mediante goteo, ten as faccións de home xove, barba de uns catro ou cinco días, e ollos grandes. O conductor, di que para disgusto seu o que levou nos Estados Unidos. Aínda ten racismo, moito. Eu tiven que sair dunha tenda porque o dono non quería negros nela. E chamou a poli. E cando saía, os polis eran negros, coma eu. Tiven que explicarlles que era de Cabo Verde, pero non entendían. Sei falar portugués. Ah, sí? I know, i know. Entón un deles sabía falar portugués, e con bágoas nos ollos díxome que aínda había estes problemas. Lévanme ata unha escola que está lonxe do pobo. O conductor, o motorista como lle chaman, o home pegado a unha barriga, para en seco o baixar un paso dun monte e mira fixamente ao horizonte. Qué vedes? Eu, un animal. Toma! Ves coma non tiña tan mal ollo? O saires do carro para ver a escola, o técnico dime, entre dentes: este home levantouse hoxe co ollo para ver!
As corredoiras que dan ao paraíso están cheas de barro, de pequenas pedras, de arbustos, de matorrais, de pequenos montóns de follas secas, de xente que vai con botas roídas, ten a pel curtida e as mans traballadas. As corredoiras que dan ao paraíso rodeanas palmerais con follas tan grandes coma unha persona, coas piñas cheas de plátanos, amarelo brilante, amarelo seco, amarelo pastel, amarelo limón, amarelo mostaza. Algúns non chegaran a madurar, e o seu verde é un verde claro. As formas curvas dos froitos son coma gotas dentro da harmonía de cores que son rompidas polos azuis e vermellos das camisetas dos homes e mulleres que traballan as terras. Zapatillas Adidas, Nike, Reebok, cos nomes rabuñados, os cores gastados. Cabras brancas aos lados da corredoira, e o todoterreo a brincar, a rebotar na alma do lodo, mentres avisa a bichería da súa chegada. Rancheiras que levan xente na parte das costas, baixo as lonas de cores rechamantes e marcadas con nomes coñecidos: Puma, Benfica, Lacoste. Mosquitos, moscas, bolboretas, mariquiñas e saltamontes baten nos critais do monstruo metálico. O ar frío do microclima é moi diferente ó que hai fora. Fora, qué hai fora?
Fora hai isto.
Campos cheos de arbres verdes, de follas verdes, de froitos verdes. Chámanlle a Ribeira Seca. Sabes por qué? Coma tudo o país. Cabo Verde é seco, maís tamén sempre é verde. Pero, depois de fazer a barralla os chineses, e implantar o sistema de goteo, embora é húmeda. Controlamos o consumo de agua,e producimos máis froita. Os meus pes ramallos grosos difcultan o meu paso e a vista, e as veces topo con algún bulto. Un calabacín! E aquí outro! Entre as liñas dos bananeros, ducias de verduras escondidas tralos ramallos con follas grandes coma as dunha man. Chego ata un alto, e vexo o val, a ribeira, e quedo pasmado. Dous nenos que subían con nós fican na miña expresión sorprendidos. Eu miro para eles. Non sabedes o que tedes aquí. A súa sorpresa é tamén a miña. Hai xente que pagaría por ver o que eu estou a ver. Esquecín xa todo. Esquecín, polo menos durante uns dez segundos, quén era e qué carallo estaba a facer alí.
Baixamos un anaco ata o cruce onde paramos. Un tenderete feito con follas secas cubría do sol a tres mulleres e dous homes. Unha delas, unha moza xoven, miraba para min cun ollo tapado pola man. O sol estaba a pegar duro. Caía do lado, coma mentireiro. Na espalda, un pequeno estante de madeira con catro baldas, nas que había tres paquetes de caramelos, dous de tabaco Marlboro, e unha ducia de paquetiños dorados nos que poña 'Glucosa'. Mentres, o técnico estaba a explicarme os cultivos de cana de azucre. Absorto, non dubidei en aceptar un trago de cana de azucre en estado de fermentación, nin sequera un cacho dela mentres camiñana onda él. Tiña un cor coma do vómito, verdoso, e cheiraba a viño suave, a froita e a herba. Sabía tan ben que acabei co vaso. Decateime da miña intesidade ao tragar, e mirei ó meu redor buscando respostas. Estaban todos a escachar. Qué? Gústache? Sí, a verdade é que sí. Coma se di no meu país, esto está de puta madre.
Camiñamos uns cen metros e mostroume a sua vila. Eran media ducia de casas, todas elas habitadas por familiares del, dunha altura, coa pintura desgastada, rodeada de galiñas, patos e cerdos, de pequenos árbores, de bocois de plástico, de metal oxidado, de pedras brancas, de aparellos de labranza, de cartóns, de prantas, de flore.s Un mono branco colgaba dunha árbore que estaba a dereita da entrada da casa. Una señora estaba a bater coas mans dentro dun bidón, e sacaba cazolos de auga e os botaba noutro, e unha nena pequena, que tiña unha camisola rosa, corría dun lado a outro, coas coletas brincándolle pola testa, e os cores das gomas que as suxeitaban facendo malabares. Esta é a miña nai. Os pasos cruxían as follas secas dos bananeiros, e o calor entraba polas ramas das árbores, e os animais mantíñanse nas sombras. Ata que non vin a uns porquiños facendo oink oink cos fuciños na terra, non decateime de que o suor estába escorregándome por todo o corpo. O home deu un par de voces, e una muller dunha casa saiu o seu encontro. Queres unha fresquiña? Deulle duas bolsas pequenas de plástico, que tiñas algo dentro de cor laranxa. Era coma pure de froita conxelado. Mordíaslle a punta do plástico, e logo ías chupando, pero co calor que facía, nolos dous andabamos nel a dentelladas, e acabei aos cinco minutos, mentres rodeabamos un dos depósitos feitos da cooperación española. Mostroume unha pequena fábrica de licor casero, onde había dous alambiques agochados na terra, e dentro de duas cabanas feitas con follas secas, o cheire chamizo mesturábase cos restos de cinza. A deireta, un pequeno almacén, onde os bocois tiñan gardada a froita mentres fermentaba. O cheire semellaba máis forte que o que traguei da botella.
O coche lévame de volta a cidade. Pero xa ono fixo os ollos nos arbustos, dos matorrais, nos palmerais, na xente, nin tan sequera da corrredoira. Hai tempo que relaxeime ata ser un coa terra. O técnico, mentres móstrame os resultados da tecnoloxía hidráulica, dime: Agora hai xente que non ten que ir a cidade para buscar emprego. Agora o ten aquí. Cos programas de goteo, fomos capaces de cultivar en terreos onde antes non había nada. Agora estas familias poden vivir con dignidade.
E eu estou a lembrar todos y cada un dos momentos nos que fun baleiro e sinxelo. Como cando voltei a Praia e atopeime co home que días antes estaba a ameazarme, afeitado e aseado, a darme axuda para levar as miñas maletas, e despois apareceu Mamadú, coma por arte de maxia, e díxome qué tal galego?, e eu levantei o dedo pulgar, porque aquí todo o mundo arranxa un problema facendo iso con dedo, ou como cando o Fredi, o bo home que coñecín nunha entrevista, levoume ata o punto máis alto da cidade, e mentres estabamos falando da xente e da vida, centos de saltamontes brincaban o meu paso, en tódalas direccións, sen apenas tocalos, mentres eu buscaba o meu paraíso. Sen decatarme que o tiña diante de mí, en cada segundo da miña vida.
Mulleres con fardos na testa. Panos, pequenas tendas, grandes tendas, meninos uniformados camiño da escola, policías, semáforos que non funcionaron nunca, vivendas de bloques de formigón, fiestras das que colgan carteis de Unitel, de Cv Móvel, de Cocacola, pintadas feitas a man, cadeiras cheas de xente, un can atrapado entre as rodas dun turismo. O meu compañeiro que fica nel e din ai. Merda. Pena por él.
Na estrada que vai a Santo Domingos e logo tes que virar á esquerda, vese os finos cabelos verdes das prantiñas que cobren gran parte da illa. Cabo Verde está sempre seco, maís sempre está verde, díxome o conductor. O home, corpulento só por diante, deses homes que están pegados a un bandullo, explicábame as vantaxes de estaren rodeados de verde. Sabes? Ata presentamos un monte que ten forma de coraçao na rocha para ser uma das sete maravillas do mundo. Antes de chegar a Santa Cruz, vas vela. E o pasar un alto entre dentes de pedra, no carón da estrada, parou o todoterreo e díxome, fica alí, qué ves?
Nese intre bateume na cara unha masa de ar e despeixoume. Esquecín os momentos tensos doutros días, incluso doutros anos, doutros tempos e doutras vidas. Un val cheo de pequenas árbores repartíanse diante dos meus ollos. Palmeiras de bananas e de papaias ata onde alcanzaba a vista. Baixamos á vila cruzando un pequeno regato onde uns nenos estaban a mergullarse nel nas bolas, e as nais, sentadas, batían as mans e cantaban cancións. E rían.
Fomos xantar, e mesmo o peixe semellaba outra cousa. O Bush é un fillo de puta, soltei. Perdoade pola palabra. Nao, nao problema. Imos falar con franqueza. O home que tiña diante, un dos técnicos encargados dos proxectos de rego mediante goteo, ten as faccións de home xove, barba de uns catro ou cinco días, e ollos grandes. O conductor, di que para disgusto seu o que levou nos Estados Unidos. Aínda ten racismo, moito. Eu tiven que sair dunha tenda porque o dono non quería negros nela. E chamou a poli. E cando saía, os polis eran negros, coma eu. Tiven que explicarlles que era de Cabo Verde, pero non entendían. Sei falar portugués. Ah, sí? I know, i know. Entón un deles sabía falar portugués, e con bágoas nos ollos díxome que aínda había estes problemas. Lévanme ata unha escola que está lonxe do pobo. O conductor, o motorista como lle chaman, o home pegado a unha barriga, para en seco o baixar un paso dun monte e mira fixamente ao horizonte. Qué vedes? Eu, un animal. Toma! Ves coma non tiña tan mal ollo? O saires do carro para ver a escola, o técnico dime, entre dentes: este home levantouse hoxe co ollo para ver!
As corredoiras que dan ao paraíso están cheas de barro, de pequenas pedras, de arbustos, de matorrais, de pequenos montóns de follas secas, de xente que vai con botas roídas, ten a pel curtida e as mans traballadas. As corredoiras que dan ao paraíso rodeanas palmerais con follas tan grandes coma unha persona, coas piñas cheas de plátanos, amarelo brilante, amarelo seco, amarelo pastel, amarelo limón, amarelo mostaza. Algúns non chegaran a madurar, e o seu verde é un verde claro. As formas curvas dos froitos son coma gotas dentro da harmonía de cores que son rompidas polos azuis e vermellos das camisetas dos homes e mulleres que traballan as terras. Zapatillas Adidas, Nike, Reebok, cos nomes rabuñados, os cores gastados. Cabras brancas aos lados da corredoira, e o todoterreo a brincar, a rebotar na alma do lodo, mentres avisa a bichería da súa chegada. Rancheiras que levan xente na parte das costas, baixo as lonas de cores rechamantes e marcadas con nomes coñecidos: Puma, Benfica, Lacoste. Mosquitos, moscas, bolboretas, mariquiñas e saltamontes baten nos critais do monstruo metálico. O ar frío do microclima é moi diferente ó que hai fora. Fora, qué hai fora?
Fora hai isto.
Campos cheos de arbres verdes, de follas verdes, de froitos verdes. Chámanlle a Ribeira Seca. Sabes por qué? Coma tudo o país. Cabo Verde é seco, maís tamén sempre é verde. Pero, depois de fazer a barralla os chineses, e implantar o sistema de goteo, embora é húmeda. Controlamos o consumo de agua,e producimos máis froita. Os meus pes ramallos grosos difcultan o meu paso e a vista, e as veces topo con algún bulto. Un calabacín! E aquí outro! Entre as liñas dos bananeros, ducias de verduras escondidas tralos ramallos con follas grandes coma as dunha man. Chego ata un alto, e vexo o val, a ribeira, e quedo pasmado. Dous nenos que subían con nós fican na miña expresión sorprendidos. Eu miro para eles. Non sabedes o que tedes aquí. A súa sorpresa é tamén a miña. Hai xente que pagaría por ver o que eu estou a ver. Esquecín xa todo. Esquecín, polo menos durante uns dez segundos, quén era e qué carallo estaba a facer alí.
Baixamos un anaco ata o cruce onde paramos. Un tenderete feito con follas secas cubría do sol a tres mulleres e dous homes. Unha delas, unha moza xoven, miraba para min cun ollo tapado pola man. O sol estaba a pegar duro. Caía do lado, coma mentireiro. Na espalda, un pequeno estante de madeira con catro baldas, nas que había tres paquetes de caramelos, dous de tabaco Marlboro, e unha ducia de paquetiños dorados nos que poña 'Glucosa'. Mentres, o técnico estaba a explicarme os cultivos de cana de azucre. Absorto, non dubidei en aceptar un trago de cana de azucre en estado de fermentación, nin sequera un cacho dela mentres camiñana onda él. Tiña un cor coma do vómito, verdoso, e cheiraba a viño suave, a froita e a herba. Sabía tan ben que acabei co vaso. Decateime da miña intesidade ao tragar, e mirei ó meu redor buscando respostas. Estaban todos a escachar. Qué? Gústache? Sí, a verdade é que sí. Coma se di no meu país, esto está de puta madre.
Camiñamos uns cen metros e mostroume a sua vila. Eran media ducia de casas, todas elas habitadas por familiares del, dunha altura, coa pintura desgastada, rodeada de galiñas, patos e cerdos, de pequenos árbores, de bocois de plástico, de metal oxidado, de pedras brancas, de aparellos de labranza, de cartóns, de prantas, de flore.s Un mono branco colgaba dunha árbore que estaba a dereita da entrada da casa. Una señora estaba a bater coas mans dentro dun bidón, e sacaba cazolos de auga e os botaba noutro, e unha nena pequena, que tiña unha camisola rosa, corría dun lado a outro, coas coletas brincándolle pola testa, e os cores das gomas que as suxeitaban facendo malabares. Esta é a miña nai. Os pasos cruxían as follas secas dos bananeiros, e o calor entraba polas ramas das árbores, e os animais mantíñanse nas sombras. Ata que non vin a uns porquiños facendo oink oink cos fuciños na terra, non decateime de que o suor estába escorregándome por todo o corpo. O home deu un par de voces, e una muller dunha casa saiu o seu encontro. Queres unha fresquiña? Deulle duas bolsas pequenas de plástico, que tiñas algo dentro de cor laranxa. Era coma pure de froita conxelado. Mordíaslle a punta do plástico, e logo ías chupando, pero co calor que facía, nolos dous andabamos nel a dentelladas, e acabei aos cinco minutos, mentres rodeabamos un dos depósitos feitos da cooperación española. Mostroume unha pequena fábrica de licor casero, onde había dous alambiques agochados na terra, e dentro de duas cabanas feitas con follas secas, o cheire chamizo mesturábase cos restos de cinza. A deireta, un pequeno almacén, onde os bocois tiñan gardada a froita mentres fermentaba. O cheire semellaba máis forte que o que traguei da botella.
O coche lévame de volta a cidade. Pero xa ono fixo os ollos nos arbustos, dos matorrais, nos palmerais, na xente, nin tan sequera da corrredoira. Hai tempo que relaxeime ata ser un coa terra. O técnico, mentres móstrame os resultados da tecnoloxía hidráulica, dime: Agora hai xente que non ten que ir a cidade para buscar emprego. Agora o ten aquí. Cos programas de goteo, fomos capaces de cultivar en terreos onde antes non había nada. Agora estas familias poden vivir con dignidade.
E eu estou a lembrar todos y cada un dos momentos nos que fun baleiro e sinxelo. Como cando voltei a Praia e atopeime co home que días antes estaba a ameazarme, afeitado e aseado, a darme axuda para levar as miñas maletas, e despois apareceu Mamadú, coma por arte de maxia, e díxome qué tal galego?, e eu levantei o dedo pulgar, porque aquí todo o mundo arranxa un problema facendo iso con dedo, ou como cando o Fredi, o bo home que coñecín nunha entrevista, levoume ata o punto máis alto da cidade, e mentres estabamos falando da xente e da vida, centos de saltamontes brincaban o meu paso, en tódalas direccións, sen apenas tocalos, mentres eu buscaba o meu paraíso. Sen decatarme que o tiña diante de mí, en cada segundo da miña vida.
Comentarios